کلیسای جامع فلورانس کلیسای اصلی شهر فلورانس ایتالیا می‌باشد، اگر به چشم انداز شهری فلورانس نگاهی بیندازید بنایی زیبا و استواری را می بینید که سالیان سال از برجسته ترین و زیباترین ساختمان های شهر بوده است، کلیسای جامع فلورانس نه فقط به خاطر بزرگی و زیباییش که به دلیل تاریخ صدها ساله و معماری شاهکار گنبدش شایسته تحسین و بازدید است.
درسال ۱۲۹۳ میلادی گروهی از معماران براساس طراحی آرنولفو دی کامبیو با برنامه های بلندپروازانه و ایده های ناب مامور شدند تا کلیسایی زیبا به همراه گنبدی خیره کننده درست کنند هرچند که در آن زمان هیچ تکنولوژی ای برای درست کردن گنبد وجود نداشت، به هر حال آن ها شروع به ساخت کلیسا کردند اما بخشی از گنبد را سال ها نیمه کاره رها کردند به طوری که از شروع تا کامل شدن این کلیسا بیش از ۱۴۰ سال به طول انجامید.
همانطور که ساخت کلیسا ادامه پیدا می کرد و کلیسا بزرگ و بزرگ تر می شد یک سوال همچنان بدون جواب مانده بود، اینکه چگونه می توان بر روی این بنای عظیم گنبدی بزرگ درست کرد! هیچ کس ایده و طرحی نداشت تا در نهایت برونلسکی موفق به این کار شد، نکته قابل توجه این است که زمانی که معمار گنبد کلیسا به دنیا آمد ۸۰ سال از شروع ساخت این کلیسا بدون هیچ نتیجه ای گذشته بود، گنبد کلیسا در طول ۱۶ سال ساخته شد در دوره ای که مدت زمان زیادی برای ساخت معماری های مختلف طول می کشید و هیچ طراحی نتیجه کار خودش را نمی دید، برونلسکی موفق شد پروژه خودش را در طول ۱۶ سال تمام کند و شاهکار خود و واکنش تحسین برانگیز دیگران را ببینید.
او کار ساخت این گنبد را در سال ۱۴۲۰ شروع و در سال ۱۴۳۶ تمام کرد؛ مدت زمانی که برای خلق این شاهکار خیلی کم به نظر می رسد.
برونلسکی یک طلاساز بود و قبلا هیچ کار معماری ای انجام نداده بود ولی در مقابل تعجب همگان توانست بنایی را بسازد که به طور حیرت آوری تا امروز پابرجا مانده است، انگار کار طلا سازی و پیوند زیبایی، ظرافت و مهارت او را در کار معماری خبره کرده بود.
این کلیسای جامع بعد از کلیسای جامع سنت پیترز در رم و سنت پل در لندن سومین کلیسای جامع بزرگ دنیاست. در قرن ۱۵، زمانی که ساخت این کلیسا به پایان رسید با ۱۵۳ متر طول، ۹۰ متر عرض و ۹۰ متر ارتفاع بزرگ ترین کلیسای جامع دنیا بود.
این کلیسا بر روی کلیسایی کوچک ساخته شده است هنوز هم آثار به جای مانده از کلیسای قبلی را می توان در زیر این کلیسا دید، این کلیسای کوچک در بین قرن های ۴ تا ۶ ساخته شده بود، در کلیسای جامع یک موزه زیر زمینی هست که در آن می توانید آثار کشف شده آن کلیسا را ببینید.
مجتمع کلیسای جامع، که در پیزا دل دومو واقع شده، شامل تعمید گاه و برج کلیسای گیوتو می‌باشد، سه ساختمان جز مکان میراث جهانی یونسکو می‌باشد که مرکز تاریخی فلورانس را پوشانیده و جاذبه اصلی برای توریست‌هایی است که منطقه توسکانی را بازدید می‌نمایند
در این کلیسا در واقع دو گنبد وجود دارد، چیزی که شما به عنوان گنبد می بینید در واقع پوسته سازه درونی است، بین پوسته و سازه آجری راه پله ای وجود دارد که با ۴۳۶ پله به بالای کلیسا می رسد و همانطور که از گنبد بالا می روید می توانید نگاهی به طرح اولیه گنبد بیندازید.
برخلاف تصور، کلیسای فلورانس کوچکترین تشابهی به کلیسای گوتیک ندارد و بسیاری از مختصات سبک گوتیک در این کلیسا دیده نمی‌شوند، اثری از پشت بندهای معلق و پنجره‌های پر شکوه زیر گنبدی نیست و روی دیوارها فقط در نقاط پراکنده‌ای، پنجره‌های روزنه مانند کوچکی تعبیه شده‌اند. سطوح این ساختمان نیز به شیوهٔ قدیمی توسکان با طرح‌های هندسی مرمر نشان تزئین شده‌اند. کلیسای فلورانس به زمین چسبیده است و تمایلی به برجهیدن به ارتفاعات زیاد ندارد. تمام تاکیدها در اینجا بر عناصر افقی طرح گذاشته شده‌اند و کلیسا، محکم و با عظمت بر کرهٔ خاکی تکیه زده است. حدود حجم‌های سادهٔ هندسی، آشکارا مشخص شده است و تمایلی به در هم آمیختن با آسمان در آنها دیده نمی‌شود. گنبد، با آنکه ممکن است به نظر برسد که به علت برش قوس جناغی اش رو به بالا سیر می‌کند، سایهٔ نیمرخِ تند و مسدودی دارد که آن را با تاکید هرچه بیشتری بر زمینهٔ آسمان آبی پشت سرش نقش می‌زند.
نمای کلیسای فلورانس تا سدهٔ نوزدهم تکمیل نشده بود و در این زمان که تکمیل شد، تفاوت بسیاری با آنچه در آغاز بود، پیدا کرد. واقعیت این است که معماران ایتالیایی چندان توجهی به نماهای کلیساهای خویش نداشتند و ده‌ها کلیسا تا به امروز ناتمام رها شده‌اند. یکی از دلایل این بی علاقگی ممکن است این باشد که نمای کلیسا در نزد معماران یاد شده بخش لاینفکی از ساختمان کلیسا به شمار نمی‌رفت بلکه آن را در حکم تیغه‌ای می‌دانستند که هر زمانی می‌توانند بر بافت اصلی ساختمان بیفزایند.
این گنبد همچنان بزرگ ترین گنبد آجری دنیاست و پرابهت تر از گذشته پابرجا مانده است.
